Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda (VİOP) teminat ve kazanç hesaplama karmaşık gelebilir. Özellikle VİOP’ta teminat ve kazanç arasında önemli bir çarpan olan kaldıraç sisteminden dolayı zorlaşabilir.
VİOP’ta teminat ve kazanç nasıl hesaplanır sorusunun cevabına geçmeden önce VİOP’ta teminat nedir konusuna girmek istiyorum. Böylece VİOP kazançlarının hesaplanması daha kolay olacaktır.
VİOP teminatı; VİOP’ta alım ya da satım pozisyonu açabilmek için olması gereken asgari tutarı gösterir. VİOP müşteri hesabı sahibi olunsa da bu hesapta başlangıç bakiyesi (teminat) olmadan işlem yapılamaz Başlangıç teminatı ise yatırım yapılacak enstrümana göre değişiklik gösterebilir. Mesela; Akbank 01.2018 vadeli işlem sözleşmesinde işlem yapmanız için gereken başlangıç teminatı 105 TL’dir. Gram Altın 02.2018 vadeli sözleşmede ise başlangıç teminatı 1 lotta 15 TL’dir. Bu arada belirtmekte fayda var; her kontratın başlangıç teminatları iki ayda bir spot piyasa fiyatlarına göre güncellenir.
Başlangıç teminatları Takasbank tarafından span parametreleri başlığı altında https://wwwdata.takasbank.com.tr/viop/SPAN adresinde ilan edilir. Tabi burada güncellenen başlangıç teminatlarını öğrenebileceğiniz gibi işlem yapılan kurum tarafından da span parametrelerdeki değişim müşteriye bildirilmek zorundadır.
İşlem yapılan varlığın başlangıç teminatının bilinmesi çok önemlidir. Yeni düzenlemeye göre sürdürme teminatı başlangıç teminatının 1 TL dahi altına düşse teminat tamamlama çağrısı yapılmamaktadır. Teminat açığı olan pozisyonlar ise sistem tarafından kapatılmaktadır. Dolayısıyla hesapta bakiye olarak başlangıç teminatının üstünde nakit bulundurulması istenmeyen fiyat hareketleri oluştuğu durumlar için sigorta görevi görmektedir.
VİOP’ta teminatların spot piyasa fiyatları üzerinden belirli periyotlarda BİST tarafından açıklandığını bilgisinden sonra VİOP’ta kazanç hesaplama konusuna geçelim.
VİOP’ta kazanç hesaplama
VİOP 30 endeks kontratına dayanak varlık BİST 30 endeksidir ve 100 adet hisseden oluşur. 1 adet vadeli hisse fiyatı BİST 30 endeksinin 1.000’e bölünmesi ile elde edilir.
Yani VİOP 30 endeksinin 1 hissesinin anlık fiyatını bulalım.
VİOP 30 endeksinde işlem yaptığımızı farz edelim. VİOP 30 endeksinde 143.000 puandan pozisyon açtığımızı farz edelim.
VİOP 30 endeksi 143000/1000=143 tek hissenin cari fiyatıdır. VİOP’ta 1 kontrat 100 adet BİST 30 endeksinden oluşuyor. Bu durumda 143*100=14.300 TL pozisyon büyüklüğüdür.
Şimdi VİOP 30 endeks kontratında 144.000 puandan kapattığınızı farz edelim. Bu durumda karınız ne olur?
144.000/1000= 144 TL tek hisse cari fiyatı 144*100= 14.400 TL satış pozisyonun büyüklüğüdür.
Bu durumda 14.400 -14.300 = 100 TL kar sağlanmış olur.
VİOP’ta kazanç hesaplamada diğer yöntem ise kontrat büyüklüğü ile fiyatı çarptığınızda pozisyon büyüklüğünü bulabilir. Alım ve satım pozisyon büyüklüklerinin farkını alarak VİOP’ta kazanç hesaplayabilirsiniz. Bu arada her varlık kontratının büyüklüğü farklıdır. Mesela VİOP 30 100 paydan oluşurken USDTRY kontratının sözleşme büyüklüğü 1.000 Dolardır. Dolayısıyla işlem yapılan kontratın sözleşme büyüklüğünün bilinmesi VİOP’ta kazançların hesaplanmasında bilinmesi gereken bir veridir.
VİOP’ta teminat ve kazanç hesaplama konusunda daha fazla bilgi almak için sektörün lider kurumlarından GCM VİOP’un üstün müşteri memnuniyeti odaklı çalışan müşteri temsilcilerinden yardım alabilirsiniz.